3/12/13
"Αυτοί που μπορούν το κάνουν, και αυτοί που δεν μπορούν το διδάσκουν" λέει μια παλιά αγγλική παροιμία. Η απουσία έργου ενοχλούσε, αλλά δεν οφειλόταν σε έλλειψη έμπνευσης, απλά δεν υπήρχε πρακτικός και οικονομικά προσιτός τρόπος παλαιότερα. Τώρα η τεχνολογία έχει δώσει λύσεις και τα εκατοντάδες σκίτσα, σχέδια και ιδέες ετών μετατράπηκαν σε ένα τρισδιάστατο πρωτότυπο, το γνωστό "μοδέλο" όπως λένε οι τεχνικοί.
Να τονιστεί εξ αρχής ότι δεν υπάρχουν εμπορικές βλέψεις. Ο σκοπός είναι κάποτε να κατασκευαστεί ένα δίκαννο, και όχι δεκάδες. Ενα δίκαννο, άπαξ, και τέρμα.
Τι έχουμε λοιπόν;
Ενα τρισδιάστατο πρωτότυπο ενός πλαγιόκαννου που μπορεί να θεωρηθεί η πιο απλή, ίσως η πιο καθαρόαιμη μορφή πλαγιόκαννου. Η προσπάθεια ήταν μινιμαλιστική από την αρχή, λόγω της κούρασης μετά από μια ζωή επαφής με δίκαννα που τα έχουν όλα.
Επίσης χρειαζόταν ένα τρισδιάστατο πρωτότυπο για να δοκιμαστεί η εργονομία του σχεδίου. Αλλιώς κρίνεται ένα τρισδιάστατο αντικείμενο που το πιάνουν τα χέρια και αλλιώς ένα σχέδιο σε επίπεδο χαρτί. Και βέβαια το πρωτότυπο επιτρέπει την άμεση εκτίμηση της αισθητικής του αντικειμένου. Φυσικά κάποιες λεπτομέριες θα αλλάξουν αν, και είναι μεγάλο αν, προχωρήσει σε κατασκευή.
Οι οπλοκατασκευαστές συχνά παρομοιάζουν τα όπλα τους με διάσημα αυτοκίνητα. Ο ένας βρίσκει συγγένεια με τα Ferrari, άλλος με τα Rolls Royce. Αν μια παρομοίωση με αυτοίνητο βοηθά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι το συγκεκριμένο σχέδιο συγγενεύει με το αυτοκίνητο Morgan. Στερημένο από περιττά, διατηρεί την λειτουργικότητα και το στυλ. Το Morgan προσφέρει γνήσια απόλαυση οδήγησης πριν από οτιδήποτε άλλο. Οπως είχε πει ο συγγραφέας και πιλότος Exupery, ένα σχέδιο είναι καλό όταν δεν μένει τίποτε άλλο να αφαιρεθεί. Το συγκεκριμένο δίκαννο έχει μάλλον φτάσει στα όρια του ελάχιστου.
Το σύστημα είναι ημιεξώσφυρο. Πρόκειται για σύστημα που καταργεί τις εξωτερικές σφύρες και τις πλάκες τους, συγκρατώντας τον μηχανισμό πάνω στην πλάκα της σκανδάλης. Είναι απλό σύστημα που στηρίζεται σε τρεις μόνο πίρους χωρίς σπειρώματα. Σε όλο το όπλο υπάρχουν μόλις τρεις βίδες με σπείρωμα: δύο στην πάπια και η τζαβέτα του κοντακιού.
Τα ελατήρια είναι ελικοειδή και λίγα. Ενα ελατήριο ανά σφύρα, ένα για την κάθε βελόνα, και το ελατήριο του κλειδιού. Για ευνόητους λόγους δεν θα αναρτηθούν φωτογραφίες του μηχανισμού.
Η πλάκα της σκανδάλης είναι μασσίφ με τη βάση. Αυτή η διάταξη διατηρεί σταθερή στην σχέση και τις εφαρμογές των εσωτερικών τμημάτων με την βάση καθώς και μεταξύ τους. Επίσης απλουστεύει την εφαρμογή των τμημάτων και δεν επιτρέπει την απορρύθμιση που μπορεί να προέλθει από υπερβολική σφίξιμο κάποιας βίδας στη λαβή. Σε όπλα με εγκάρσιες βίδες είναι γνωστό το φαινόμενο αλλαγής βάρους σκανδάλης και ομοβροντίες από υπερβολικό σφίξιμο κάποιας βίδας.
Οι σφύρες έχουν αυτόματη ανάσυρση και εγκοπή ασφαλείας. Αν η σκανδάλη δεν πιεστεί και δεν κρατηθεί πιεσμένη, η σφύρα θα παγιδευτεί από την σχαστηρία. Ετσι το σύστημα προσφέρει παθητική ασφάλεια αλλα χωρίς την περιπλοκή και τα πρόσθετα μέρη μιας συμβατικής σχαστηρίας ασφαλείας.
Το βάρος των ελατηρίων πήρε αρκετή σκέψη. Τα συμβατικά κοκοροτούφεκα απαιτούν αρκετό... ζόρι για να οπλίσουν. Ωστόσο, οι σφύρες αυτογεμών και επαναληπτικών οπλίζουν με το μικρό δάχτυλό παρότι η σφύρα τους πιέζει πολύ πιο βαριές βελόνες. Σε αυτό το δίκαννο τα ελατήρια είναι αρκετά ελαφριά ώστε να επιτρέπουν την ταυτόχρονη όπλιση και των δύο σφυρών.
Τα εσωτερικά μέρη είναι από επίπεδο καλιμπρέ ατσάλι κομμένο με ηλεκτροδιαβρωτικό νήμα. Είναι επιλογή που απλουστεύει την διαμόρφωση.
Το κοκοροτούφεκο δεν έχει οπλιστήρες, εντολείς εξολκέων, συντονισμούς μηχανισμών, δηλαδή περιπλοκές. Εχει ότι χρειάζεται και τίποτε παραπάνω.
Το κυλινδρικό κλειδί ήταν αρκετό για το Winchester μοντέλο 21. Ηταν τόσο αποτελεσματικό στο έργο του που το μοντέλο 21 κατατρόπωσε τα καλύτερα δίκαννα της εποχής του σε δοκιμασία μέχρι πτώσεως όχι μια, αλλά δύο φορές.
Το κυλινδρικό κλειδί είναι εύκολο στην κατασκευή διότι είναι πιο εύκολο να τρυπηθεί μια στρογγυλή τρύπα και να τελειώσει με αλεζουάρ σε σύγκριση με τις συμβατικές τετράγωνες τυφλές εσοχές σε άλλα δίκαννα.
Από τη βάση λείπει η κεντρική γέφυρα, μια επιλογή που επίσης προέρχεται από το μοντέλο 21. Από ένα άλλο αμερικανικό όπλο έρχονται τα "πέδιλα" για το κλειδί και τον γάντζο των καννών.
Εχοντας δει τους αυτοσχεδιασμούς οπλουργών στο σφίξιμο των κλειδιών κρίθηκε καλύτερο να υπάρχει πρόβλεψη για το σφίξιμο με την απλή αλλαγή δύο έτοιμων "πέδιλων". Αν αυτό το δίκαννο κουνήσει θα είναι εύκολη υπόθεση να επανέλθει στην εργοστασιακή του κατάσταση χωρίς αυτοσχεδιασμούς.
Το άνοιγμα γίνεται με ένα μικρό μοχλό μπροστά από τον υποφυλακτήρα. Είναι μια από διάφορες επιλογές που προσφέρει το σύστημα για το άνοιγμα. Ολες οι επιλογές μπορούν να εφαρμοστούν χωρίς ειδικά εργαλεία και χωρίς εφαρμογές στο χέρι. Καιρός ήταν να αποφύγουμε την αντιεργονομική και ακριβή πεταλούδα!
Με το μοχλό ανοίγματος στην υποφυλακτήρα, με τις σφύρες κάτω από τον αντίχειρα, και χωρίς αυτόματη όπλιση, το δίκαννο αποκτά αυτόματο άνοιγμα (self opener) ενώ όλα τα σημεία χειρισμού είναι μέσα στην εμβέλεια του ενός χεριού τόσο για δεξιόχειρες όσο και για αριστερόχειρες.
Εκτός από το μοχλό στον υποφυλακτήρα, υπάρχουν και οι εξής επιλογές για το άνοιγμα:
1 Μοχλός από κάτω, με εξωτερικές χειροκίνητες σφύρες
2 Πλαϊνό πεντάλ, με εξωτερικές χειροκίνητες σφύρες
3 Μοχλός στον υποφυλακτήρα, με εξωτερικές χειροκίνητες σφύρες (όπως στις φωτογραφίες).
4 Αυτόματη όπλιση με μοχλό απο κάτω, εξωτερικές σφύρες
5 Αυτόματη όπλιση με μοχλό από κάτω και εσωτερικές σφύρες. Αυτή η επιλογή χρειάζεται μερικά πρόσθετα τμήματα.
Ολες οι παραπάνω επιλογές εφαρμόζονται χωρίς εργαλεία, με ένα απλό ζουμπά και χωρίς δουλειά στο χέρι.
Θα είναι μονομπλόκ. Αν και όταν γίνει.
Το σύστημα μονομπλόκ είναι το πιο δοκιμασμένο, το πιο αξιόπιστο και το πιο εύκολα επισκευάσιμο. Βέβαια επιβάλλει ελάχιστα πιο φαρδιές κάννες στο πίσω μέρος, στις θαλάμες, αλλά αυτό δεν είναι πρόβλημα. Από την άλλη, το μονομπλόκ επιτρέπει την επιλογή συγκεκριμένου μετάλλου για το μονομπλόκ, πχ 4140, και άλλο για τις κάννες, πχ Boehler Super Blitz.
Βέβαια δεν θα έχει ρίγες! Οι ρίγες δεν κάνουν τίποτε για την συγκόλληση των καννών ενώ προσφέρουν έναν κρυφό χώρο για την συσσώρευση σκουριάς. Για λόγους αισθητικής μια αποσπώμενη ρίγα από ανθρακονήματα είναι πιθανή λύση.
Η βάση, όντας μασσίφ, αντέχει ραβδωτά διαμετρήματα και αν ήταν νομικά εφικτό θα μου άρεσε ένα ζευγάρι καννών σε 30-30. Αλλά αυτό δεν γίνεται και έτσι θα μείνουμε σε ένα λειόκαννο με τσοκάκια.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ σχετικά με το μονομπλόκ που εξέχει στις φωτογραφίες. Αυτό οφείλεται σε πρακτικές συνθήκες στην πρωτοτυποποίηση. Στο τελικό προβλέπεται ομαλή μετάβαση από το μονομπλόκ στις κάννες.
Εχοντας επιλέξει κοντάκι με τζαβέτα και απλό γάντζο με ελατήριο στην πάπια, η κατασκευή του κοντακιού απλοποιείται.
Επιπλέον, η ουρά της βάσης είναι ευθύγραμμη και έτσι απλοποιείται η κατασκευή του κοντακιού σε φρέζα. Δεν υπάρχουν κωνικότητες και κυρτά σχήματα που απαιτούν εφαρμογή με καπνό και άλλα δύσκολα.
Η τζαβέτα βέβαια παρουσιάζει πρόβλημα στην πλάγια κλίση. Η λύση είναι το ευθύ κοντάκι όπου η πλάγια κλίση δίνεται από την πλάγια μετατόπιση της ράχης του κοντακιού και όχι από την συμβατική συνολική πλάγια κλίση του κοντακιού που αρχίζει από τη λαβή.
Και ένα σχόλιο για την "καλή καρυδιά" με τα νερά και την ψηλή τιμή.
Το κοντάκι είναι το σημείο χειρισμού του όπλου και το σύστημα ρύθμισης της σκοπευτικής του απόδοσης. Οταν ένα κοντάκι είναι τόσο ακριβό που ο κάτοχος διστάζει να του αλλάξει μέτρα, ή να αλλάξει το κοντάκι, καταντά εμπόδιο και όχι βοήθημα. Σίγουρα είναι δυνατό να γίνει ένα κοντάκι από την αρχή στα μέτρα το κατόχου. Ομως τα μέτρα μας αλλάζουν καθώς χάνουμε βάρος ή παίρνουμε κιλά. Για αυτό το δίκαννο ένα απλό κομμάτι φτηνής αμερικανικής καρυδιάς, σωστά φινιρισμένο, είναι αρκετό.
Το σχήμα ακολουθεί την λειτουργεία λέει η γνωστή αρχή αισθητικής. Αυτή η αρχή ακολουθήθηκε εδώ. Η κυρτή βάση είναι το πιο αρμονικό σχήμα για ένα σύστημα που στηρίζεται στην πλάκα της σκανδάλης. Τα κυρτά ημισφαίρια των καννών ρέουν με τα κυλινδρικά σχήματα των καννών ενώ το κοντάκι συναντά τη βάση χωρίς επίπεδα πανέλα και "δάκρυα".
Η διακόσμηση του όπλου είναι ως επί το πλείστον υποκειμενική υπόθεση. Ομως η συνεχής επαφή με πολυτελή όπλα έχει δημιουργήσει μια υπερφόρτιση και κούραση με τα παραδοσιακά σκαλίσματα και φιγουράτα κοντάκια. Και οπωσδήποτε υπάρχουν προσωπικές επιλογές που δεν σηκώνουν αμφίσβητηση.
Η ταρταρούγα στη βάση, βαρύ και εκτεταμένο σκάλισμα, ψάθα στα κοντάκια, είναι απαγορευμένα! Ενα απαλό γκρί στη βάση, κάννες με παραδοσιακή βαφή και λινέλαιο στο κοντάκι είναι αρκετά.
Η κατάρα του απλού όπλου είναι η φτήνια.
Εξυπνα σχεδιασμένα όπλα έχουν καταρρακωθεί από φτηνιάρικα φινιρίσματα στο ατσάλι. Τρανό παράδειγμα το BSA Single XII του μεγάλου εφευρέτη William Baker. Εχει μόλις τρία εσωτερικα τμήματα και θα δεν κόστιζε τίποτε να λειανθεί σωστά. Ομως ο κατασκευαστής το συναρμολόγησε με τις λιμαρισιές από την δουλειά διότι ήταν ένας απλός μηχανισμός.
Αυτό δεν θα συμβεί με αυτό το δίκαννο!
Η απλότητα δεν δικαιολογεί οτιδήποτε εκτός από τα καλύτερα δυνατά φινίρισματα στις μεταλλικές επιφάνειες. Η εφαρμογή των καννών χωρίς κεντρική γέφυρα είναι μια ευκαιρία για καλύτερη, όχι χειρότερη εφαρμογή καννών! Το κοντάκι χωρίς περίπλοκες εφαρμογές μπορεί να είναι άψογο. Οι τέλειες εφαρμογές είναι δυνατές ακριβώς επειδή το σχέδιο είναι απλό!
Τίποτε από τα παραπάνω δεν αποτελεί "εφεύρεση". Οι εφευρέσεις στα όπλα ολοκληρώθηκαν μέχρι το 1900. Εκτοτε έχουμε συνδυασμούς υπαρχόντων ευρεσιτεχνιών. Αυτό το σχέδιο είναι μια ακόμη σύνθεση που έγινε με μινιμαλιστικά κριτήρια με σκοπό την απλούστευση ενώ διατηρεί και ψηλούς αισθητικούς στόχους. Είναι ένα απλό δίκαννο, χαμηλού κόστους, άπειρα επισκευάσιμο, εργονομικό και όμορφο.
Ενα μεγάλο ευχαριστώ στους Παύλο Αλιφέρη, μηχανολόγο, Γιώργο Πάλλη, μηχανουργό, Λάμπη Μηλίγγο, έμπορο ξυλείας, και σε άλλους τεχνικούς που βοήθησαν στα δύσκολα σημεία της κατασκευής.
Τις φωτογραφίες τράβηξε ο γνωστός φωτογράφος Αλκης Καλούδης
Και μια σημείωση για δικομανείς, τεχνοφοβικούς, και διωκτικά σκεπτόμενους: αυτό το πρωτότυπο δεν ρίχνει και δεν μπορεί να μετατραπεί για να ρίξει. Είναι ενδεικτικό της τεχνοφοβίας που μαστίζει την Ελλάδα ότι κρίθηκε αναγκαία αυτή η σημείωση για ένα μη λειτουργικό πρωτότυπο, σε μια εποχή οικονομικής κρίσης, ενώ συνεχίζουμε την αθρόα εισαγωγή αεροβόλων και κυνηγετικών όπλων εξ ανατολών.